کاردرمانی ذهنی کودکان

کاردرمانی ذهنی شاخه ای از کاردرمانی است که به ایجاد و تقویت مهارت های ذهنی و درمان مشکلات ذهنی افرادی که دچار اختلال هستند کمک می کند. کاردرمانی ذهنی با در نظر گرفتن ارتباط بین جسم و ذهن برنامه مشخصی را برای تقویت ارتباط بین این دو تعیین می کند.

ضعف مهارت های حرکتی که مربوط به یکپارچگی حسی و حرکتی هستند از جمله اختلالات مهمی هستند که این شاخه تخصصی از کاردرمانی به آن می پردازد. در این حوزه کاردرمانی از تکنیک های درمانی همچون رفتار درمانی، بازی درمانی ، حرکت درمانی ، اتاق تاریک و … استفاده می شود.

آموزش های یک متخصص کاردرمانگر ذهنی با توجه به میزان بهره هوشی و توانایی های کودک ارائه می شود. هدف از کاردرمانی ذهنی کودکان شناسایی نقاط ضعف کودک در انجام کارهای ضروی و روزمره و بهبود توانایی های کودک در جهت زندگی بهتر و ارتباط قوی تر با جامعه است.

کاردرمانگر در این حوزه سعی می کند با ایجاد تغییراتی در محیط زندگی و کار فرد سعی در بهبود مهارت های فرد در ایجاد ارتباط موثر با آن ها دارد. کاردرمانگر در تلفیق فعالیت های درمانی با فعالیت های روزمره فرد توانا بوده و از بهترین متدها برای این منظور استفاده می کند.

کودکانی که دچار اختلالات ذهنی هستند باید بیاموزند تا چگونه از حواس خود استفاده کنند. کاردرمانگر از وسایل و روش های مختلف تحریک پذیری حسی کودک را افزایش داده و از این طریق به بهبود مهارت های ذهنی_درکی وی کمک می کند.

موارد کاربرد کاردرمانی ذهنی

• کم توانی ذهنی
• اختلالات یادگیری
• اختلال توجه و تمرکز
• اختلالات رفتاری مانند پرخاشگری ، ناخن جویدن ، انزوا طلبی و …
• اختلال بیش فعالی
• اختلالات نافذ رشد مانند اوتیسم ، سندرم آسپرگر و …
• سندرم داون و سایر سندرم های ژنتیکی
• فلج مغزی
• فقدان و ضعف در مهارت های ترسیمی 
• اختلالات مخچه ای
• مشکلات حافظه
• مشکلات نوشتاری
• تاخیر رشدی کودکان
• مشکلات درکی شناختی
• فوبیا یا ترس شدید
• مشکلات اضطرابی و افسردگی
• اختلال در ارتباط با دیگران
• اختلال وسواس
• اسکیزوفرنی

فواید کاردرمانی ذهنی

• تقویت مهارت های بازی
• درمان مشکلات درکی_بینایی
• بهبود مشکلات حسی
• بهبود تعادل
• بهبود مهارت های ارتباطی
• تقویت مهارت های ترسیمی و رشد نقاشی

کاردرمانی عقب ماندگی ذهنی موثرترین راهکار در توانبخشی کودکان مبتلا به عقب ماندگی ذهنی (کم توان ذهنی) است. این کودکان اغلب از طریق روانپزشکان ، متخصصان اطفال و … به مراکز توانبخشی برای دریافت خدمات کاردرمانی ارجاع داده می شوند.

عقب ماندگی ذهنی شایعترین ناتوانی و اختلال رشدی است که بطور میانگین در حدود ۲ درصد از کودکان دیده می شود. آزمودن این کودکان اغلب از طریق آزمون های هوش و رفتار انطباقی (استدلال پایه، دانش محیطی و مهارتهای روزمره زندگی و حفاظت از خود متناسب با سطح رشدی) می باشد.

زمینه های رشدی کودکان عقب مانده ذهنی مانند رشد کودکان معمولی، تحت تاثیر شرایط اجتماعی- اقتصادی، حوادث محیطی و … می باشند. شاخصه اصلی که برای تعریف عقب ماندگی ذهنی وجود دارد شامل موارد زیر می باشد:

ناتوانی و اختلال بارز توانایی هوشی که اغلب از طریق آزمونهای سنجش روانی آموزشی مشخص می شود. اختلال در مهارت های انطباقی لازم برای زندگی بطور مستقل همچون برقراری ارتباط که این علائم قبل از سن ۱۸ سالگی و اغلب در سال های ابتدایی زندگی خود را نشان می دهد.

کاردرمانی عقب ماندگی ذهنی

محدوده بهره هوشی کودکان با عقب ماندگی ذهنی متوسط، حدود ۵۰ است و به همین دلیل این کودکان نیازمند حمایت شدن از طرف اطرافیان و قرار گیری تحت خدمات توانبخشی همچون کاردرمانی هستند.

کودکان با عقب ماندگی ذهنی شدید بهره هوشی کم تر از ۲۵ دارند و نیازمند خدمات شبانه روزی برای مراقبت و توانخشی هستند. کاردرمانی نقش موثری در یادگیری مهارت های تحصیلی و پیشرفت مهارت های اجتماعی در کودکان عقب مانده ذهنی دارد.

کاردرمانی عقب ماندگی ذهنی به این کودکان کمک می کند تا با غلبه بر مشکلات خود زندگی بهتری را تجربه کنند. در واقع کاردرمانی به افزایش توانمندی این کودکان کمک زیادی می کند. از آنجایی که بسیاری از این کودکان دچار مشکلات عدیده ای از جمله اختلالات حرکتی هستند می توانند از خدمات کاردرمانی در منزل کلینیک کاردرمانی حسن پور بهره مند شوند.

دلایل عقب ماندگی ذهنی

• اختلالاتی در رشد جنین و حین تولد
• ابتلا به عفونت ، وارد شدن ضربه و یا قرار گرفتن در معرض سموم در دوارن کودکی
• ناهنجاری های مادرزادی
• اختلالات کروموزومی
• اختلالات غددی

کاردرمانی ذهنی برای کودکان کم توان

کاردرمانی کودکان کم توان ذهنی به عنوان موثرترین راهکار توانبخشی در این کودکان شناخته می شود که نفش موثری در بهبود مهارت های ذهنی در این کودکان دارد. محدوده سنی ۰ تا ۶ سال زمان اصلی رشد و توسعه ذهنی کودکان است که باید بیشترین توجه به آن شود و در صورتی که اقدامات کاردرمانی در این سنین آغاز شود می تواند بهترین نتایج را به همراه داشته باشد.

آموزش یکی از نیازهای این کودکان است که توسط متخصص کاردرمانی ذهنی ارائه می شود و این آموزش باید متناسب با سن و دیگر شرایط کودک کم توان ذهنی ارائه شود. کاردرمانی کودکان کم توان ذهنی نفش موثری در افزایش خلاقیت و قدرت درک این کودکان داشته و به کاهش مشکلات این کودکان در سنین بزرگسالی کمک می کند.

تقویت حافظه و بهبود و نقویت مهارت ها از دیگر مزایای کاردرمانی در این کودکان است. تمرینات کاردرمانی همچنین به افزایش هوش و رشد ذهن کودک کمک می کند.

بازی درمانی یکی از تکنیک های کاردرمانی در این کودکان است که نقش موثری در توسعه مهارت ها در این کودکان دارد. لازم بذکر است که بهبود مهارتهای ذهنی کودکان علاوه بر آموزش های کاردرمانی ذهنی تحت تاثیر خانواده و مدرسه به عنوان دو محیط مهم و موثر بر مهارت های شناختی کودکان کم توان ذهنی نیز است. بازی درمانی یکی از موثرترین تکنیک های کاردرمانی در این کودکان است که در کلینیک کاردرمانی حسن پور ارائه می شود.

موثرترین بازی های کاردرمانی برای کودکان کم توان ذهنی

بازی های لگویی

این بازی ها می‌توانند با رنگ های مختلف و شکل های مختلفی انجام شوند. انجام بازی های لگویی نقش موثری در بهبود درک فضای کودک کم توان ذهنی و همچنین افزایش خلاقیت او دارد. کاردرمانگر برای بهبود تقلید و الگوبرداری شکل های ساده ای را با لگو ساخته و از کودک خود می خواهد که از شکل ها الگوبرداری کند.

بازی با توپ و سبد

از بازی های موثر کاردرمانی در این کودکان است که نقش موثری در تقویت مهارت های شمارش اعداد و همینطور هماهنگی چشم ها و دست ها دارد. برای انجام این بازی درمانگر کودک را تشویق می کند تا توپ ها را یکی یکی داخل سبد بیاندازد.

قایم موشک

یکی از بهترین بازی ها برای این کودکان است که می توان آن را در محیط منزل یا کلینیک کاردرمانی انجام داد. این بازی هم می تواند برای اشیا و هم برای افراد بکار برده شود.

نقاشی کردن

نقاشی کردن یکی از مهم ترین مهارت های کودکان کم توان ذهنی است که در کلینیک های کاردرمانی ذهنی به آن توجه زیادی می شود. نقاشی کردن سبب تقویت مهارت های توجه و تمرکز و همچنین هماهنگی چشم و دست ها می شود و به بهبود مهارت های نوشتاری نیز کمک زیادی می کند.

کاردرمانی ذهنی در کودکان دیرآموز

کاردرمانی ذهنی در کودکان دیرآموز یکی از روش های موثر در تقویت توانمندی ها در این کودکان است که به مراحل رشدی در این کودکان و افزایش سرعت یادگیری در آن ها کمک می کند. کودک دیرآموز با سرعت بسیار کمتری نسبت به همسالان خود به نشانگرها و مراحل رشدی خود رسیده و زمان بیشتری برای آموزش مفاهیم درسی و غیردرسی به آن ها نیاز است.

برخلاف تصور عموم این کودکان در یادگیری ناتوان نیستند بلکه به زمان بیشتری برای آموزش نیاز دارند. رشد با سرعت آهسته نسیت به همسالان در رسیدن نقاط عطف اساسی و در نتیجه نیاز به تلاش بیشتر از جمله ویژگی های کودان دیرآموز است.

کاردرمانی ذهنی در کودکان دیرآموز سرعت یادگیری در این کودکان را افزایش داده و به کاهش مشکلات ناشی از سرعت آهسته در یادگیری مفاهیم در آن ها کمک می کند. کودکان دیرآموز به دلیل عدم توانایی در گرفتن یک مفهوم یا درک آنچه به آن‌ها آموزش داده می‌شود، نمی‌توانند پا به پای همسالان خود، روند یادگیری را طی کنند. کودکان دیرآموز، دارای مشکلات رشدی هستند.

علائم کودکان دیرآموز

• ضعف حافظه 
• تأخیر در الگوهای رشد گفتاری و زبانی
• نیاز به تدریس طولانی‌تر و تکرار بیشتر برای آموزش مفاهیم
• ناتوانی در یادگیری اجتماعی ( این کودکان معمولا تمایل دارند با کودکان کوچکتر از خود همبازی شوند و تمایلی به برقراری رابطه با کودکان همسال خود ندارند )
• کم حرفی
• عدم تمایل به برقراری ارتباط با همسالان
• ناتوانی در کنترل احساسات خود بطوری که این کودکان به سرعت خشمگین می شوند.
• کاهش اعتماد بنفس بدلیل تاخیر در یادگیری

چه عواملی سبب می شوند یک کودک دیرآموز باشد ؟

تاکنون علت مشخصی برای این موضوع مشخص نشده است، اما محققان برخی عوامل را در بروز آن موثر می دانند از جمله:

• ناز پروردگی بیش‌ از حد کودک و توجه بیش از حد والدین به کودک یکی از مم ترین عواملی است که منجر به بروز مشکلات یادگیری در کودکان می شوند، بسیاری از والدین با رفتارهای خود سبب می شود کودک فرصت اشتباه کرده و آموختن از اشتباهات خود را نداشته باشد.
• وارد شدن آسیب روحی و روانی به کودک
• نارس بدنیا آمدن می تواند منجر به بروز مشکلات یادگیری شود.
• برخی بیماری های مفزی

کاردرمانی ذهنی در کودکان دیرآموز

همانطور که گفته شد این کودکان برای طی طبیعی مراحل رشدی همچون همسالان خود نیازمند کمک متخصصان کاردرمانی هستند. کاردرمانگر از تکنیک های محتلفی برای کمک به کودکان دیرآموز بهره می برد و بر اساس میزان توانایی های کودک برنامه مشخصی را برای کمک به وی در نظر می گیرد. اهداف کاردرمانی ذهنی در کودکان دیر آموز شامل تعیین کردن اهداف کوچکتر، تعیین پاداش برای دستیابی به موفقیت، انگیزه دادن به کودک و همراهی با کودک و پرهیز از سرزنش وی از جمله راهکارهای ضروری در کمک به این کودکان هستند.